Δευτέρα 28 Ιουλίου 2014


Like like είσαι εδώ;




‘’ Με λόγια, με φυσιογνωμία, και με τρόπους
μια εξαίρετη θα κάμω πανοπλία’’ Κ.Π.Καβάφης


Το παραμύθι αρχίζει κάπως έτσι:

   Αν τοποθετήσουμε ένα βρέφος μπροστά σε έναν καθρέφτη θα παρατηρήσουμε ότι αντιλαμβάνεται την αντανάκλασή του ως ένα ξεχωριστό πρόσωπο και θα προσπαθήσει να το πλησιάσει, να το αγγίξει. Σε δεύτερο χρόνο αντιλαμβάνεται ότι αυτό που βλέπει είναι μια εικόνα και όχι ένα πρόσωπο που το κοιτάζει από την άλλη πλευρά, μόνο που δεν αναγνωρίζει αυτή την εικόνα ως δική του. Σε τρίτο χρόνο και λίγο πριν συμπληρώσει τον δεύτερο χρόνο της ζωής του θα είναι σε θέση να ταυτίσει την εικόνα αυτή με τη σωματική του εικόνα, στιγμή δομική για την δημιουργία του «Εγώ» του.

   Αναφερόμαστε ασφαλώς  στο καθοριστικό για την ναρκισσιστική ανάδυση του υποκειμένου, σύμφωνα με τον Jacques Lacan,  «στάδιο του καθρέφτη». Στο πλαίσιο του οποίου η κατάκτηση της ταυτότητας του υποκειμένου συντελείται μέσα από την αντίληψη της συνολικής εικόνας του σώματος. Μέσα από τη διαλεκτική του φαίνομαι και του είμαι. Καίριας σημασίας στο στάδιο αυτό είναι η παρουσία των σημαντικών Άλλων του περιβάλλοντος του παιδιού και κατά κύριο λόγο της μητέρας του με την οποία η σχέση του είναι εν γένει μια σχέση εξάρτησης.

Ο Άλλος είναι βλέμμα και φωνή. Ο Άλλος συμβολίζει.

   «Πού είσαι;», «Με ακούς;», «Ο χρήστης Χ βρίσκεται στην τοποθεσία Ψ», «Εγώ είμαι»…  Χρόνια μετά από εκείνη την πρώτη και πρωταρχική επικοινωνία η  καθημερινότητα κατακλύζεται από ερωτήσεις και δηλώσεις όπως οι παραπάνω που σωματοποιούν την απουσία, που ενεργοποιούν το φαντασιακό GPS πατώντας το κουμπί της όρασης και της ακοής.

Ο Άλλος είναι βλέμμα και φωνή. Ο Άλλος βάζει τα σημεία της στίξης στο άχρονο της καθημερινής αφήγησης.

   Τι γίνεται λοιπόν όταν μετωνυμικά (για να παραμείνουμε στο πνεύμα του Lacan) ο καθρέφτης γίνεται οθόνη; Ψηφιακό ίχνος στο οποίο προβάλλεται, κυριολεκτικά και μεταφορικά, η ανάγκη για αναγνώριση από ένα βλέμμα και μια φωνή, η ταύτιση με ένα «εσύ» στο πλαίσιο μιας φαντασιακής δυαδικότητας;
   Και τι θα γίνει άραγε αν  στο τέλος της μέρας οι ερωτήσεις αυτές μείνουν αναπάντητες και οι δηλώσεις δεν επικυρωθούν ή προσυπογραφούν  διαψεύδοντας τις προσδοκίες; Όταν ο σημαντικός Άλλος δεν θα είναι ο μάρτυρας-συνεργός-συνένοχος για να μας περικλείσει στον οπτικό και ηχητικό-ακουστικό του ορίζοντα κάνοντάς μας δώρο τον συμβολικό ζωτικό μας χώρο;

Τότε, αν το βλέμμα είναι κενό και η φωνή σιωπή,  θα γίνουμε το βλέμμα και η φωνή του εαυτού μας, πιο selfie-sh  από ποτέ και με την προσμονή  των likes , η νύχτα θα είναι μακριά γεμάτη αντικατοπτρισμούς σε ένα έρημο δάσος με καθρέφτες και κακούς λύκους…



Σοφία Κάσση