Επι-δεσμός

 

 

Για την Γ.

 

Ο όρος είναι σχετικά πρόσφατος, ερίζουν δε για τα πνευματικά δικαιώματα πολύ διαφορετικά μεταξύ τους ρεύματα της φιλοσοφίας και της ψυχολογίας. Στα ελληνικά αποδίδεται ως «ψυχική ανθεκτικότητα», στα αγγλικά με μια μόνο λέξη: «resiliency».

Ο όρος είναι μοντέρνος, μολονότι η εμπειρία που περιγράφει απλώνεται στα βάθη της ανθρώπινης ιστορίας. Αυτό που άλλοτε συνοψιζόταν ως «ιδρυματισμός» σήμερα μεταγράφεται ως «εξω-οικογενειακή φροντίδα», στην προσπάθεια το πολιτικά ορθό να συνοδεύεται από αντίστοιχης φιλοσοφίας και προσανατολισμού πρακτικές.

Περνώντας την πόρτα μιας μονάδας εξω-οικογενειακής φροντίδας η ψυχική ανθεκτικότητα ανθίζει αθόρυβα και σου αποκαλύπτεται σιγά-σιγά.

Αρκεί να μπεις στον “κήπο” για να τη δεις.

Στην αρχή βλέπεις την άρνηση. Την άρνηση του τραύματος, την άρνηση της πραγματικότητας. Κατά τη  μετάβαση (φυσική και ψυχική)  από το «σπίτι» -με όλες και παρ’ όλες τις υποκειμενικές συνδηλώσεις του- στο «εχθρικό» περιβάλλον  του «ιδρύματος», όλα τα παιδιά αρνούνται λιγότερο ή περισσότερο κατηγορηματικά να επιρρίψουν την παραμικρή ευθύνη στους γονείς που «άφησαν πίσω» . Αυτό είναι άλλωστε το κύριο διακριτικό γνώρισμα του τραύματος: η αδυναμία του υποκειμένου να το αντέξει. Και τότε το άγχος το κατακλύζει. Και τότε η άρνηση είναι το μόνο καταφύγιο.

Προοδευτικά το καταφύγιο αλλάζει μορφή. Είναι η στιγμή που το «ίδρυμα» αλλάζει όνομα και γίνεται το «μεγάλο σπίτι». Είναι η στιγμή που οι πρώιμες στρεβλές συνδηλώσεις για τη λέξη «σπίτι» αλλάζουν και αυτές ριζικά και επίπονα. Με κεντρική την έννοια της ιδιοκτησίας που εν γένει χαρακτηρίζει τη λέξη αυτή σε όλες της τις παραμέτρους, το υποκείμενο συμβολίζεται, έχει άρα είναι.

Στο σημείο αυτό μια μεγάλη εσωτερική διαδρομή έχει ήδη διανυθεί. Έπειτα από κάθε τραύμα τίποτα δεν είναι πια το ίδιο και η διαδρομή βαθιά μοναχική. Το περιβάλλον ωστόσο στο οποίο θα λάβει χώρα αυτή η διαδρομή θα σφραγίσει ανεξίτηλα το καινούριο υποκείμενο που θα αναδυθεί στο τέρμα της.

Το περιβάλλον είναι «σχέση». Οι σχέσεις που το υποκείμενο θα αναπτύξει με υγιή ενήλικα πρόσωπα αναφοράς θα δώσουν στον όρο «εξω-οικογενειακή φροντίδα» την επανορθωτική διάσταση που ευαγγελίζεται και στον όρο «ψυχική ανθεκτικότητα» τα εχέγγυα εκείνα ώστε από δυναμική διαδικασία να μεταμορφωθεί σε εσωτερική δύναμη του υποκειμένου.

Ασφάλεια, σταθερότητα, εμπιστοσύνη. Ποιότητες θολές κάποτε πίσω από τον  παραμορφωτικό καθρέφτη του τραύματος τώρα μοιάζουν σχεδόν χειροπιαστές μέσα  από τον καθρέφτη του σημαντικού Άλλου.

Αρκεί να μπεις στον “κήπο” και θα δεις.

 

Σοφία Κάσση